Het zweet gutst van mijn hoofd, want ik loop met honderden verklede jonge mannen en vrouwen, door een haag van duizenden mensen in de metropool Surabaya in de brandende zon. Onophoudelijk worden er foto’s gemaakt, wordt er naar me gelachen en willen mensen me aanraken en krijg ik kinderen op mijn arm. Indonesische veteranen springen in de houding. Zo moet een popster zich waarschijnlijk voelen. Ik heb een groen KNIL uniform aan van het zogenaamde Gajah Merah (rode olifant) bataljon, ik draag een ‘plopperpetje’ en de replica stengun, bungelt nonchalant op mijn rug. Het is een zware maar memorabele wandeling deze 10 kilometer op legerkisten op 10 november ‘Hari Pahlawan’ (letterlijk heldendag), de nationale feestdag in Surabaya Indonesië. De miljoenenstad viert, herdenkt en erkent de strijd, de slachtoffers, de nabestaanden en veteranen van de Slag om Surabaya 10 november 1945. Ik was er op uitnodiging van ‘De Roode Brug’ een groep reenactors uit Surabaya, die de parade mede organiseert, maar ik zag deze dag reenactmentclubs uit Jakarta, Bandung, Semarang, Djokjakarta en zelfs uit Medan (Noord-Sumatra) meelopen en rijden. Want er zijn Jeeps, overvalwagens, motoren en er knalt veel vuurwerk. Het is een chaotische stadsguerilla, net als 70 jaar geleden. Op historische plekken langs de route van de parade zijn er nagespeelde confrontaties tussen verklede, Britse, Japanse, Indonesische militairen en ondergetekende KNIL ‘er. Bijvoorbeeld voor het schitterende Hotel Majapahit (vroeger Oranje Hotel) staat een grote groep Indonesische veteranen te salueren als de reenactors voorbij komen. Deze vorm van geschiedenisbeleving is zeer populair in Indonesië. Er worden met name data uit de Indonesische revolutie 1945-1950 gekozen, maar in een wat informelere sfeer zijn er iedere week wel ergens reenactors actief bij veteranengelegenheden, musea en lokale overheden.

“Is dit wel een goed idee Ady?; vroeg ik aan de telefoon toen ik nog in Nederland was. “Hoezo” vroeg Ady Setiawan, voorzitter van de Roode Brug Surabaya, oprecht verbaasd. “Nou, ik ben een Nederlander zonder veel kleur en je vraagt mij als KNIL militair om dwars door de stad als ultieme ‘bad guy’ te gaan wandelen. “Nee, dat zag ik helemaal verkeerd en hij stond absoluut in voor mijn veiligheid, Pff alleen de gedachte al. En trouwens zei hij: “de bad guy gets all the girls”. Ady wilde maar zeggen dat ik eigenlijk een hoofdrol mocht vervullen in het Indonesische feest. En dat het een eer was dat iemand uit een koloniaal museum uit Nederland nota bene, de moeite nam om zich te verdiepen in het Indonesische perspectief. Er was nog een andere reden waarom ik huiverig was. Bij de slag om Surabaya zijn niet alleen naar schatting 16.000 Indonesiërs omgekomen en zo’n 600 Britten. Maar ook werden vele Indische mensen het slachtoffer van wraak van de revolterende Indonesiërs. Bovendien sloegen 200.000 Surabayanen op de vlucht voor het geweld. Ik ben teveel historicus om die verhalen en feiten helemaal te kunnen negeren.

Maar goed, participerend antropologisch historisch onderzoek kan natuurlijk 70 jaar later geen kwaad. Trouwens, en dat is me al vaker opgevallen, dat bij dit soort gelegenheden altijd de Nederlandse kant van welke aard dan ook volledig ontbreekt. Nooit is er officieel of officieus iemand van de voormalige kolonisator aanwezig. Geen politicus, geen wetenschapper, geen journalist of zelfs maar een Nederlandse toerist. Terwijl hier Nederland toch ook een koloniale spiegel wordt voorgehouden.
Ik heb de reenactors van de Roode Brug er tenslotte wel op gewezen dat er op 10 november 1945 géén militairen van het KNIL met een Gadjah Merah embleem rond kunnen hebben gelopen in Surabaya. Dat bataljon werd toen nog getraind in Tamuan Thailand en kwam pas in maart 1946 aan in Nederlands-Indië/ Indonesië. Toen ik op ‘mijn’ slag om Surabaya tenslotte, moe maar uiterst voldaan, begroet werd door de burgemeester en gouverneur en vele veteranen, voelde ik me deel uitmaken van deze levende geschiedenis. Belangrijk voor Indonesië én Nederland.

Kijk ook naar de trailer: https://www.youtube.com/watch?v=4zDfoR3DXqk